M.C. Escher / Waterfall (Καταρράκτης)

M.C. Escher/ Waterfall (Καταρράκτης), 1961

Ο κόσμος του πίνακα διαθέτει το αεικίνητο. Το νερό κατεβαίνει από την υδρορροή και πέφτει από κάποιο ύψος στη βάση του καταρράκτη, κινεί ένα μύλο, ενώ στη συνέχεια συνεχίζει να κατεβαίνει στην υδρορροή και καταλήγει στο ανωτέρω σημείο από το οποίο πέφτει και ούτω καθεξής. Αλλά αυτό είναι αδύνατο! Το πιο απομακρυσμένο και χαμηλότερο σημείο είναι ταυτόχρονα το εγγύτερο και το υψηλότε­ρο. Για τον παρατηρητή που το βλέπει φυσικά, αλλά όχι και για έναν συμμετέχοντα που θα ήταν μέρος αυτού του δυνατού κόσμου. Ένας συμμετέχων θα μπορούσε να ακολουθήσει την πορεία του νερού χωρίς να αντιληφθεί τίποτα το παράξενο.

Ο Καταρράκτης έχει τρία αδύνατα τρίγωνα ως τη σπονδυλική του στήλη, τα οποία σχηματίζουν την υδρορροή. Και αυτή ακριβώς η τεχνική παίζει το παιχνίδι του αδύνατου/δυνατού. Οι δύο πύργοι έχουν ίδιο ύψος, αλλά η κορυφή ενός αδύνατου τριγώνου, στον αριστερό πύργο, έχει μια πλευρά που καταλήγει στη βάση του δεξιού πύργου και μια άλλη που καταλήγει σε ένα διαφορετικό επίπεδο. Η άριστη χρήση της προοπτικής (παρατηρείστε το μειούμενο ύψος και πάχος των τοιχίων της υδρορροής) υποδηλώνει την κατωφερή πορεία του νερού και ενισχύει την αίσθησή της.

Ως παρατηρητές δεν μπορούμε φυσικά να προβάλουμε τη δισδιάστατη εικόνα του καταρράκτη στον τρισδιάστατο χώρο στον οποίο ζούμε με τρόπο συνεπή. Η εικόνα είναι αλλόκοτη. Για κάποιον κάτοικο του κόσμου του καταρράκτη όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ο ίδιος ο Escher σχολίασε για τον Καταρράκτη: «Εάν παρακολουθήσουμε τα διάφορα τμήματά αυτής της κατασκευής ένα προς ένα δεν μπορούμε να ανακαλύψουμε κανένα λάθος σε αυτήν. Και όμως πρόκειται για μια αδύνατη ολότητα επειδή αλλαγές συμβαίνουν ξαφνικά κατά την ερμηνεία της απόστασης μεταξύ του ματιού και του αντικειμένου».